KORONAVİRÜS SÜRECİNDE DEZENFEKSİYON

Ülkemizi Mart ayı itibari ile etkilendiği KOVID-19 virüsü tüm dünyada panik ve telaşa sebep oldu. Ciddi rakamlarla ifade edilen ölüm sayıları her geçen gün artarken, hasta sayıları dünya çapında milyonları bulmaya başladı. Hastalığının bulaşıcılığı hakkında hiçbir bilgi olmaması nedeniyle her hafta yeni bir bilgi edindik ve bu bilgileri kullanarak hastalığa karşı risk analizleri ve korunma yöntemleri geliştirdik. Özellikle bulaşmayı önlemek amacıyla alınması gereken en önemli üç önlem maske kullanımı, sosyal mesafe ve temizlik olarak belirlenmiştir.  Hatta Türkiye Cumhuriyeti devlet olarak vatandaşlarına maske tedarik ederken, 65 yaş üstü vatandaşlarına dezenfeksiyon amacıyla kullanmaları için kolonya hediye etmiştir.

Maske ve sosyal mesafeler bireylerin kendilerinin daha kolay uygulayabileceği korunma yöntemleri iken, dezenfeksiyon yöntemleri profesyoneller tarafından uygulanması düşünülmüştür. Pandemi sürecinin başında inanılmaz bir yoğunluk oluştu. Dezenfeksiyon firmaları işleri yetiştiremezken, hangi ürünlerle dezenfeksiyon yapılması gerektiği tartışma konusu oldu; gümüş iyonlu, alkol bazlı, vb.  Benzer şekilde kimya sektöründe özellikle dezenfeksiyon amacı ile kullanılan etil alkol, izopropil alkol ve benzalkonyum klorür isimli bilindik ürünlerde fiyatlar beş katına kadar yükseldi. Buna istinaden devlet şeker fabrikalarından çıkan ve akaryakıt sektöründe kullanılan etil alkolü dezenfektan üretime yönlendirmesiyle piyasa normalleşmeye başlamıştır.

Peki doğru dezenfektan neye göre seçilmelidir? Bu konuda en önemlisi ne ile mücadele ettiğimiz ile alakalıdır. Dezenfektanın etkinliği kullanılacak yerin yapısı ve mikroorganizmaya bağlı olarak anlaşılabilir. Kısacası savaşacağınız virüsü iyi tanımadan dezenfektan seçimi çok zordur. KOVID-19 ile mücadele sürecinde virüs tam tanımlanamadığı için ilk başta kör uygulamalar yapılmıştır ve sonuçları net olarak bilinememiştir. Virüsün hangi yüzeyde ne kadar süre ile canlı kaldığı uzun süre tartışılmıştır.

Virüsün tanınması ile birlikte T.C. Sağlık Bakanlığı ve Koronavirüs Bilimsel Danışma Kurulu tarafından 16.03.2020 tarihinde alınan kararlara istinaden aşağıdaki yazı mücadele edilen virüs tanımlanmış ve virüsle mücadelede en uygun ücretle en etkin dezenfektanın ne olduğunu açık ve net olarak belirtmiştir:

‘’ Genel Müdürlüğümüze gelen çok sayıda başvuru ve şikayetlerden yerel yönetimler kamu kurum kuruluşları tarafından COVID-19 salgını kapsamında ortak açık ve kapalı kullanım alanlarında ve toplu taşıma araçlarında (okullar, kreşler, alışveriş merkezleri, özel işletmeler, oteller, camiler, müzeler, parklar, otobüs, metro, deniz ulaşım araçları, taksiler, duraklar, vb.) dezenfeksiyon amacıyla farklı kimyasalların çeşitli uygulama yöntemleri (püskürtme, yıkama vb) kullanıldığı anlaşılmaktadır.

COVID-19 tablosuna neden olan SARS CoV-2 virüsü koronavirüs ailesinden olup zarflı bir virüstür. Bu özelliği nedeniyle rutin kullanılan sabun, deterjan, standart çamaşır suyu gibi temizlik maddelerinden, kuru ortamlardan ve güneş ışığından direkt olarak etkilenmekte ve canlılığını kaybetmektedir. Virüsün mikrobiyolojik özellikleri nedeniyle bahsedilen rutin temizlik malzemeleri ile yapılacak temizlik yeterlidir ve özel bir virusidal, bakterisidal veya fungisidal ürün kullanımını gerekmemektedir. Bu çerçevede;

1. Önlem olarak rutin temizliğin sıklaştırılması, yoğun kullanım sonrası temizliğin yapılması ve gün sonunda mutlak olarak detaylı temizliğin yapılması gereklidir. Bu temizlik için temizlenen bölgenin özelliğine göre su-sabun, yüzey temizlik deterjanları, 1/100 sulandırılmış çamaşır suyu veya klor tablet (ürün kullanım talimatı doğrultusunda) kullanılmalıdır. Yüzeylerin gerekirse kurulanması sağlanmalıdır (1/100'lük çamaşır suyu hazırlanışı: 1 ölçü çamaşır suyu + 99 ölçü su (500-600 ppm klor açığa çıkarır)

2. Toplu taşım araçlarında en yoğun kullanımın olduğu zaman sonrasında temizlik 1.madde’de belirtildiği şekilde yapılmalıdır. Ayrıca gün sonu temizliği mutlak sağlanmalıdır. Kullanım sırasında ve sonrasında araçların mümkün olduğu kadar dış ortam havasıyla havalandırılmalarına özen gösterilmelidir.

3. Çocuk parklarında bulunan plastik ve metal oyuncak ve diğer malzemelerin temizliğinin su ve sabun ya da yüzey temizlik deterjanları ile yapılması önerilir. Çocuk sağlığı açısından değerlendirildiğinde zorunlu olmadıkça çamaşır suyu kullanımından kaçınılmalıdır. Sulandırılmış çamaşır suyu kullanılması durumunda çocukların 1-2 saat teması engellenmelidir.

4. COVID-19 salgınını engellemek için sokakların, otoparkların, yeşil alanların özel olarak temizlenmelerine veya farklı şekilde dezenfeksiyonuna gerek yoktur.

5. Uzun süre etki göstereceği iddiası ile farklı maddelerin (gümüş vb) buharlama ve benzeri şeklinde genel uygulamalarının toplu yaşam alanlarında, açık alanlarda enfeksiyon yayılımını engellediğine dair bilimsel kanıtlar olmadığı gibi tersine insan sağlığı üzerinde özellikle direkt temas durumlarında risk yarattığını gösteren bulgular vardır. Bu nedenle bu tip uygulamalardan özenle kaçınılmalı, kaynakların gereksiz yere harcanması önlenmelidir. Özellikle çocukların bulunabileceği veya kullanabileceği ortam ve malzemelerin temizliğinde bu uygulamaların kullanılmasının çocuk sağlığını olumsuz etkileyebileceği unutulmamalıdır.

6. Bahse konu yer, araç ve alanlarda el yıkama veya el antisepsisi imkanlarının artırılması, öksürürken ağız ve burnun kağıt mendille kapatılması veya kolun içi yüzünün bu amaçla kullanılması, yakın temastan kaçınılması en önemli korunma önlemidir.’’

Bu yazıdan da anlaşılacağı üzere KOVID-19 ile mücadele ilk etapta ellerin temiz tutulmasıdır. Ellerin farklı yüzeylerle teması sonrası mutlaka yıkanması ve bulaşmanın engellenmesi sağlanmalıdır. Bunun beraberinde birde fazla kişinin bulunduğu mekanlarda bulaşmanın önüne geçebilmek adına klorlu kimyasallardan en düşük fiyatla kolay ulaşılabilir çamaşır suyunu (sodyum hipoklorit) 1/100 oranında seyrelterek yüzeyleri dezenfekte etmek mümkündür. Evlerde, iş yerlerinde, toplu kullanım alanlarında dezenfeksiyonu bu şekilde yapmak halk ve toplum sağlığını korumak adına faydalı olacaktır.

Önlemlerimiz olduğu sürece virüs bizden güçlü değildir. Pandemi sürecini başarı ile atlatacağız. Bu süreçte gerek bireysel gerek toplumsal önlemlerimizi bir vatandaş bilinci ile devam ettirmeli ve devletimiz tarafından bildirilen talimatlara uymalıyız. İş yerlerimizde, insan trafiğinin ve temasının yoğun olduğu yüzeylerde ve bölgelerde, makine ve ekipmanlarda, servislerde sık sık dezenfeksiyon yapılmalı ve virüsün yayılmasını engellemeliyiz. Sevdiklerimize özgürce sarılabildiğimiz, omuz omuza çalışabildiğimiz güzel günlerde görüşmek dileğiyle…